زنان تاثیرگذار تاریخ اصفهان؛ آنها که تغییر ایجاد کردند
تاریخ انتشار: ۲۵ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۲۳۵۵۳۷
زنان در ادوار مختلف نقشی پررنگ اصفهان در ابعاد گوناگون ایفا کرده‌اند، از سیاست گرفته تا پزشکی، از هنر گرفته تا ادبیات. تأثیر این زنان گاهی به حدی بوده است که تأثیری شگرفی در جریان فرهنگی، هنری، اقتصادی و سیاسی شهر اصفهان ایجاد کرده‌اند.
به گزارش خبرنگار ایمنا، زن ایرانی با جایگاه ویژه‌ی خود در تاریخ‌سازی، مدنیت، هنر و سیاست، به‌راستی‌که فرهنگ‌ساز و شاخه‌ی اصلی درخت انسانیت است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
از طرفی نقش زنان در عرصه‌های تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران‌زمین قابل‌ملاحظه است ازجمله تأثیر این مسئله در منطقه اصفهان چشمگیر و مطرح بوده است. اگرچه به این موضوع کمتر توجه شده است اما با توجه به برخی منابع و استناد به بعضی آثار می‌توان در این خصوص مطالبی را دریافت.
محمدحسین ریاحی، استاد دانشگاه، محقق و پژوهشگر تاریخ در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: تاریخ موقعیت و جایگاه زنان در تاریخ کشور ما، بعد از اسلام محسوس‌تر است. چراکه بانوان به سبب ارزشی که تعالیم اسلامی برای آنان قائل شده است وضعیت بهتری یافتند اما نمونه‌هایی از شخصیت زنان مؤثر در دوران باستان و حکایات اساطیری نیز وجود داشته که برخی مربوط به منطقه اصفهان بوده و یا در آن ناحیه تأثیرگذار بوده‌اند. ازجمله می‌توان به بانوانی مانند «هما» معروف به چهرآزاد دختر «بهمن بن‌اسفندیار» اشاره کرد که او را بانی و باعث عمران و عمارت‌هایی در اصفهان و برخی از شهرهای ایران دانسته‌اند و یا دختر «برزین» که از عوامل مؤثر در خاندان ساسانی بوده است.
وی افزود: در برخی از منابع تاریخی معتبر آمده است که اولین زن ایرانی که به دین مبین اسلام گروید، بانویی به نام «امةالفارسیه» و اصفهانی بوده است و حتی آمده است که او اولین مسلمان ایرانی بوده چراکه قبل از سلمان، اسلام را انتخاب کرده و سلمان فارسی به راهنمایی این خانم به محضر پیامبر اکرم (ص) راهنمایی شده است.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: شهر اصفهان در قرون اولیه هجری نقش مؤثری در تمدن اسلامی داشت و به‌عنوان پایگاهی برای تعلیم و تربیت بسیاری از دانشوران مسلمان به‌حساب آمده به‌طوری‌که «یاقوت حموی» در بیان اوصاف اصفهان آورده است: «به آن مقداری که از این شهر عالمان و پیشوایان در هر فن و علمی خارج‌شده‌اند در هیچ بلدی از بلاد مانند آن نبوده است.» و این موضوع البته درباره زنان این شهر نیز مصداق داشته است به‌گونه‌ای که کتاب «التحبیر فی معجم الکبیر» از ابوسعد سمعانی مروزی (۵۶۲ - ۵۰۶ ه. ق) در این باب اخبار بسیاری به ما می‌دهد و یا نگارش دیگر او یعنی «الانساب» نیز اطلاعاتی در اختیار ما می‌گذارد.
وی ادامه داد: همو (سمعانی) که شمار استادانش دهها نفر بوده‌اند، مدتی را نیز در اصفهان به سر برده است و از محضر تعداد قابل توجهی از زنان این شهر استفاده‌های علمی برده و استماع حدیث کرده که تعداد این بانوان بیش از سی نفر می‌شده است. همچنین از خلال نوشته‌های اشخاصی همچون علی بن‌حسن دمشقی معروف به ابن‌عساکر (۵۷۱ - ۴۹۹ ه. ق) مؤلف تاریخ دمشق و یا مطالب محمد بن‌نقطه بغدادی معروف به ابن‌نقطه (۶۲۹ - ۵۷۹ ه. ق) و یا «ذیل تاریخ بغداد» خطیب بغدادی (۴۶۳ - ۳۹۲ ه. ق) از محمد بن‌سعید معروف به ابن‌دبیش (۶۳۷ - ۵۸۸ هق) و برخی آثار دیگر می‌توان دریافت که زنان اصفهان تا قرن هفتم هجری در عرصه‌های مختلف معنوی و علمی تا چه حد پیشرفته بودند.
ریاحی با اشاره به زنان تأثیرگذار اصفهان افزود: یکی از این بانوان «عایشه ورکانیه» معروف به ام‌الحسن و متوفی به سال ۴۶۰ ه. ق بوده است. وی از مشهورترین علما، دانایان و واعظان عصر خویش بوده است و به نوشته سمعانی، جماعتی از مردان و زنان زمان او حضور وی را درک کرده‌اند و بسیاری از این افراد از شهرها و مناطق دیگر راهی مجلس درس او شده‌اند. ازجمله می‌توان در بین آنها به ام‌الرضا «ضوء» دختر حمد بن‌علی حبال، ابوالعز حسن بن‌هادی علوی و ابومنصور حسین بن‌طلحه صالحانی اشاره کرد.
وی ادامه داد: از دیگر زنان شایسته و مبرز از جهت علمی و معنوی «امالبهاء اصفهانی» معروف به فاطمه است. در کتاب‌های تذکره از وی به نیکی یاد کرده‌اند. امالبهاء از حیث علمی سرآمد همگنان و حدیثدان و حدیثشناس بوده است. وی در دوران فراگیری علم در شهر اصفهان از محضر مشاهیر دانشمندان زمان خود بهره گرفت. ابوسعد سمعانی و گروهی از دانشمندان عصر او از محضرش استفاده علمی برده‌اند ازجمله آنان محمد بن‌منصور مؤذن و بدر بن‌ابی‌الفتوح بوده‌اند. این زن پارسا و پرتلاش چندان زیست که مرگ بسیاری از نزدیکانش را به چشم خود دید. وفات وی به سال ۵۳۹ ه. ق بوده است.
این تاریخ شناس اضافه کرد: از مشهورترین زنان در آن اعصار یکی فاطمه عقیلی جوزدانی اصفهانی معروف به فاطمه جوزدانیه متوفی سال ۵۲۴ ه. ق است. وی علاوه بر صفات حمیده، حدیثشناس، صاحب نظر در مسائل دینی و در آن روزگار تنها زنی بود که «معجم کبیر» و «معجم صغیر» طبرانی (۱۲) را تدریس کرده و ذهبی، دانشمند معروف از او به‌عنوان «مُسْنِدَه» اصفهان یاد کرده است. ازجمله افرادی که از محضر وی استفاده کرد دانشمند و سیاستمدار معروف و وزیر مشهور عصر سلجوقی خواجه نظامالملک طوسی بوده است. ازجمله زنان عالم و دانشمند در آن دوران می‌توان از ام‌الکرام اصفهانی معروف به فخرالنساء، شهر آزرمیه اصفهانی، امالفتوح لنبانی، امالعز اصفهانی، امالشمس اصفهانی معروف به خجسته و امالنجم سودرجانی نام برد.
وی گفت: از قرن هفتم هجری به بعد تا به قدرت رسیدن صفویان، اطلاعات چندانی از مشاهیر زنان اصفهان در دست نیست مگر مواردی اندک، و این را می‌توان به خاطر مصائب و صدماتی دانست که در تهاجم مغولان، حمله تیمور و یا دوران ملوکالطوایفی به ویژه عصر سلطه ترکمانان بر این شهر رفته، دانست. البته زنان ناموری مانند سلطانبختآغا، معروف به خان‌سلطان و یا بنت‌اصفهانیه که آوازه او، وی را به دربار سلاجقه روم کشانید در این عصر می‌زیسته‌اند.
ریاحی ادامه داد: سلطان بخت‌آغا دختر امیر غیاثالدین کیخسرو، برادرزاده شیخ ابواسحاق از پادشاهان آلاینجو و زن سلطان محمود آلمظفر است. اقدامات بسیاری درباره مسائل فرهنگی ازجمله ایجاد مؤسسات آموزشی و عامالمنفعه در زمان خود داشته است. که در حال حاضر بقایای این مراکز در محله تاریخی در دشت اصفهان قرار دارد. این بانو در سال ۷۶۹ ه. ق به قتل رسید. آرامگاه او در کنار مدرسه‌ای که به فرمان وی ایجاد شد قرار دارد.
وی اضافه کرد: دختر حسامالدین سالار اصفهانی از زنان شاعر قرن هفتم هجری است که تذکره‌ها از او به بنت‌اصفهانیه یاد کرده‌اند. پدرش ملقب به «حجة الحق» و «استاد الدنیا» شاعر و فیلسوف نیمه دوم قرن ششم هجری بود. بنت اصفهانیه مدت‌ها در شهر موصل زیسته است. وی اشعار بسیاری سروده است. قصیده ترکیببندی در هفتاد و دو بیت در مدح عزالدین کیکاوس اول (سلطنت: ۶۱۷ - ۶۰۷ ه. ق) از امرای سلجوقی آسیای صغیر سرود و نزد او به قونیه فرستاد.
ادامه این گفت‌وگو روزهای آتی منتشر می‌شود
کد خبر 673776منبع: ایمنا
کلیدواژه: بانوی اصفهانی شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق بوده اند
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۲۳۵۵۳۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
بازار اصفهان نباید در معرض تهدید باشد/ موزه فرهنگ و تاریخ نصف جهان برای دنیا جذاب است
شهردار اصفهان گفت: هیئت امنای بازار اصفهان تشکیل شد تا سیستم حل مسائل کامل شود، بنابراین باید مدل مالی آن مشخص شود و تمام سازمان‌ها برای رفع مشکلات تلاش کنند؛ نباید فرایند انجام کار به‌گونه‌ای باشد که بازار به‌عنوان هویت و فرهنگ ما در معرض تهدید باشد.
به گزارش خبرگزاری ایمنا، علی قاسم‌زاده امروز_ دوشنبه دهم اردیبهشت _ در نخستین جلسه هم‌اندیشی با هیئت امنای بازار اصفهان اظهار کرد: سال‌های زیادی است که با بعضی مشکلات مواجه هستیم، انتظار از برگزاری این جلسات آن است که خروجی و رضایت عمومی مردم گزارش شود.
وی افزود: هیئت امنای بازار اصفهان تشکیل شد تا سیستم حل مسائل کامل شود، بنابراین باید مدل مالی آن مشخص شود و تمام سازمان‌ها برای رفع این مشکلات تلاش کنند؛ نباید فرایند انجام کار به‌گونه‌ای باشد که بازار به‌عنوان هویت و فرهنگ ما در معرض تهدید باشد.
شهردار اصفهان با اشاره به تأسیس هایپرها و بازارهای جدید در شهر تاکید کرد: با وجود این شرایط، بازار هنوز حرف اول را می‌زند و گردشگران زیادی برای دیدن بازار اصفهان به این شهر می‌آیند، زیرا موزه فرهنگ و تاریخ ما برای همه دنیا جذاب است.
وی با بیان اینکه وظیفه ما است به مدلی برسیم تا بازار زنده بماند و برای رسیدن به این مهم لازم است از مرحله تشریفات گذر کنیم، گفت: بازاریان نیت خیر دارند و درگیر روال اداری، نامه‌نگاری و تشریفات نیستند و لازم است دستگاه‌های اجرایی نیز به دور از تشریفات برای رفع مشکلات بازار تلاش کنند.
قاسم‌زاده تصریح کرد: بازار اصفهان مدت زمان زیادی مستقل بوده و بهتر است هیئت امنای بازار نیز به‌صورت مستقل عمل و منابع خود را تأمین کند، همچنین شهرداری اصفهان مکانی را برای تشکیل محل ویژه منتخبان بازار در نظر خواهد گرفت.
وی با بیان اینکه بعضی مشکلات بازار اصفهان طی چند ماه اخیر با توجه به برگزاری انتخابات رفع شده است، گفت: امیدواریم به دست هیئت امنا و انجام وظیفه دستگاه‌ها یک گره از مشکلات شهر باز شود و بازار ما دوباره پر رونق و جذاب‌تر از قبل شود.
کد خبر 748613
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت